වෙසෙස් බූන්දි
පශ්චාත් සත්‍ය යුගයේ ජනමාධ්‍යයේ කාර්යභාරය අවසන්ද?
බූන්දි, 15:40:56
ජනමාධ්‍යයේ පදනම වන සත්‍යය එළිදරවු කිරීමට යෑමේදී ඝාතනයට ලක්වුනු රිචඩ් ද සොයිසා නොමැතිව ලංකාවේ ජනමාධ්‍ය වසර 18ක් පමණ ‘පරණ’ වී ඇති වර්තමානයේ, ජනමාධ්‍ය තුල සත්‍යය ස්භාවික මරණයකට ගොදුරු වෙමින්, සත්‍යය වෙනුවට පශ්චාත් සත්‍යය (post truth ) කරලියට පැමිණෙනවා. ඉතිං මේ යුගයේ මාධ්‍යයේ කාර්යභාරය තියෙන්නේ හීන කොදෙව්වකද? එහෙම නැතිනම් ජනමාධ්‍යයේ කාර්යභාරය අහෝසි වෙලා ඉවරද?
වසර 2016 දී ඔක්ස්ෆර්ඩ් ශබ්දකෝෂයට පවා එක්වූ 'වසරේ වචනය' වන පශ්චාත් සත්‍යය (post truth) වචනයේ ශබ්දකෝෂගත තේරුම වන්නේ 'සිදුවීම් සහ දත්ත පදනම් කරගනිමින් සත්‍යය ගවේෂණය කරනවා වෙනුවට පුද්ගලික විශ්වාසයන් සහ ඇදහීම් පදනම් කොට ගනිමින් සත්‍යය නිර්මාණය කිරීම'යි.
ඇමරිකාවේ ප්‍රසිද්ධ සිනමාකරුවෙකු වන ස්ටීවන් ස්පිල්බර්ග් ඉතා හදිස්සියෙන් නිර්මාණය කල නිෂ්පාදනයක් වන 'The Post' චිත්‍රපටය මේ දිනවල යුරෝපය පුරා ප්‍රදර්ශණය වෙනවා. මේ චිත්‍රපටයේ කථාකරන්නේ 1967 වසරේ වියට්නාම් යුද්ධ සමයේ ඇමරිකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය නොහොත් පෙන්ටගනය විසින් නිකුත් කරන ලද රහස් ලියවිල්ලක් සම්බන්ධවයි. ඇමරිකාව යුධ අපරාධ කල බවට මෙම ලියවිල්ලේ සදහන් වෙනවා. 1971 වසරේදී එරට වොෂින්ටන් පොස්ට් පුවත්පතේ මාධ්‍යවේදියෙකු අතට පත්වෙන මේ ලියවිල්ල පුවත්පතේ පලකිරීම වැලැක්වීම සදහා එවකට තිබු ජනාධිපති රිචඩ් නික්සන් පාලනය නොයෙක් බලපෑම් කරනවා. මේ බලපෑම් අභිබවමින් වාර්තාව ප්‍රසිද්ධ කිරීමට මාධ්‍යවේදීන් කරන අරගලය 'The Post' චිත්‍රපටය තුලින් කතාකරනවා.
The Post (2017)- ස්ටීවන් ස්පිල්බර්ග්
චිත්‍රපටය ගැන සඳහන් කරමින් ස්පිල්බර්ග් කියන්නේ වර්තමාන ඩිජිටල් සන්නිවේදන යුගයේ ජනමාධ්‍යයේ පදනම වූ සත්‍යය අහෝසි වී දැන් ජනමාධ්‍ය තුළ ඇත්තේ 'පශ්චාත් සත්‍යය' (post truth) බවයි. ඇමරිකාවේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් විසින් පශ්චාත් සත්‍යය ආයතනගත කොට ඇති මේ අවස්ථාවේ ජනමාධ්‍යට සත්‍ය කාර්යභාරයක් තිබූ 'අතීතය' ජනතාවට මතක්කර දීමට ඔහු The Post චිත්‍රපටය කඩිනමින් නිෂ්පාදනය කල බව ස්පිල්බර්ග් පවසයි.
පශ්චාත් සත්‍යය යන වචනනය ප්‍රථමයෙන්ම කරළියට එන්නේ Ralph Keys විසින් රචිත 'The Post Truth Era' කෘතියෙන්. ඔහු දක්වන්නේ නුතන සමාජ ජාලා, විශේෂයෙන් ෆේස්බුක් සමාගම සතුව ඇති ඉතා ප්‍රබල ඇල්ගොරිදම් (algorithm) ක්‍රියාවලිය හරහා ඕනෑම සමාජයක මතයන් හැසිරවීමේ හැකියාව ඇති බවයි.
පශ්චාත් සත්‍යය සමාජගත කෙරුණු සුවිශේෂ සිදුවීම් දෙකක් වසර 2016 දී ලෝක දේශපාලනයේ සිදුවුනා. එකක් යුරෝපා සංගමයෙන් වෙන්වීම හෝ නොවීම සදහා බ්‍රිතාන්‍යයේ තිබු ජනමත විචාරණයයි. අනෙක ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් බලයට පත්වූ ඇමරිකාවේ ජනාධිපතිවරණයයි.
බ්‍රිතාන්‍ය ජනමත විචාරණයේදී එරට යුරෝපා සංගමයෙන් වෙන්වීමට කැමැත්ත ඇති පිලේ අය (එවකට පාලක පක්ෂයේ ඇතැම් ප්‍රබල ඇමතිවරු) ප්‍රකාශ කලේ යුරෝපයෙන් වෙන්වුවහොත් බ්‍රිතාන්‍යයට සතියකට පවුම් මිලියන 350ක් පමණ ඉතිරි කරගත හැකි බවයි. මේ ප්‍රකාශය වෛරස් ගත වී සමාජයේ පැලපදියම් වූ අතර වෙන්වීමට කැමති පිරිසේ ජයග්‍රහණයට මේ කාරණය බොහෝ සෙයින් පිටුවහල් උනා. එහෙත් මැතිවරණය නිම වූ පසුව ජයග්‍රාහි පිලේ අය (එරට විදේශ ඇමති බොරිස් ජොන්සන්) ප්‍රකාශ කළේ, පවුම් 350ක ඉතිරිය විද්‍යාත්මක අගයක් නොව හුදු හිතළුවක් බවයි.
ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයේ අපේක්ෂකයන් දෙදෙනා වූ හිලරි සහ ට්‍රම්ප් දෙදෙනාටම තිබුණේ කළු අතීතයක්. ස්ත්‍රිය පිළිබඳ පීඩක අදහස් ඇත්තෙකු සහ ජාතිවාදියෙක් ලෙස ට්‍රම්ස් සමාජගත වී තිබුණු අතර දුර්වල නායිකාවක්, තම පක්ෂයේ ප්‍රතිවාදියා අයුතු ලෙස අභිබවා නාමයෝජනා ලබාගත් තැනැත්තියක ලෙස හිලරි හංවඩු ගැසී තිබුනා. එහෙත් මැතිවරණ සමයේ හිලරි පිලට අවාසිදායක කාරණා පමණක් ඉතා ප්‍රබල සහ සුක්ෂම ලෙස සමාජ ජාලා හරහා, විශේෂයෙන් ෆේස්බුක් සහ ට්ව්ටර් හරහා සමාජගත උනා. අවසානයේ ට්‍රම්ප්ස් ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ස් බවට පත්වෙනවා.
2016 වසරේ ලෝක දේශපාලනය තුළ සිදුවූ මෙම පෙරළි දෙකම පිටුපස ෆේස්බුක් සමාගමේ ක්‍රියාකාරී මැදිහත්වීම ලැබුනු බව මාධ්‍ය විශ්ලේෂකයින් පවසනවා. ෆේස්බුක් පාවිච්චි කරන්නන්ගේ දත්ත සහ ඔවුන් එය පාවිච්චි කරන කාලසීමා උපයෝගී කරගනිමින් ෆේස්බුක් පාවිච්චි කරන්නන්ගේ සිතුවිලි සහ ක්‍රියාමාර්ග උපකල්පනය කිරීමට (algorithm) ඔවුන්ට හැකිවී ඇති අතර එම දත්ත ට්‍රම්ප්ස් සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ ජනමත විචාරණයේ වෙන්වීමේ කණ්ඩායමට අලවි කොට ඇති බවට බොහෝ දෙනා පවසනවා. ඇල්ගොරිදම් තුළින් කිසියම් කාලසීමාවකදී එක් මතයක් සවිබල ගන්වන පුවත් සහ වාර්තා බහුල ලෙස ෆේස්බුක් තුල සැරිසරන්නට සැලැස්වීමට ෆේස්බුක් සමාගමට හැකියාව තිබෙනවා. මෙතුළින් තීරණාත්මක ජනමතය හැසිරවීමට ෆේස්බුක් ක්‍රියා කරන බව එම සමාගමින් ඉවත්වූ බොහෝ දෙනෙක් පවසනවා.
ජනමාධ්‍යයේ 'සත්‍යය' ස්ථානගත වී තිබූ අවකාශයට පශ්චාත් සත්‍යය පැමිණ තිබීම මේ දිනවල මාධ්‍ය නිරීක්ෂණ තුලින් කදිමට හෙළිදරවු වෙයි. හුදී ජනයාට මේ දවස්වල දැකිය හැකි/නැරඹිය හැකි උණුසුම් පුවත් නිර්මාණය වෙන්නේ කල් යල් බලා දේශපාලකයන් දෙසා බාන වාචාල කතා වලිනි. මාධ්‍ය චැනල් වල ‘ප්‍රයිම් ටයිම්’ පුවත් පිරී ඉතිරි යන්නේ දේශපාලන වාචාල කථා වලින් සහ බැරෑරුම් ලෙස දෙසාබාන ඕපාදුප වලින්.
ලොකු වාහනයක් ඇතුලේ ඉදල බෙල්ල එලියට දාන මරාගෙන් වට කරගෙන ප්‍රශ්න අහන මාධ්‍ය කාරයන්ගේ දර්ශනයක් පසුගියදා මාධ්‍ය මගින් එලියට ආවා. එහිදී මාධ්‍යකරුවෝ දෙකට තුනට නැමී ‘සර්-සර්’ කියමින් ප්‍රශ්ණ අහති. මාධ්‍යයේ ‘ළමයින්ට’ අවශ්‍ය වන්නේ මෙවැනි උතුමාණන්ලාගේ කටින් පිටවන වචන උණු කැවුම් සේ විකිණිය හැකි වචන කිහිපයක් අල්ලාගෙන ගොස් මාධ්‍ය අයිතිකරුවන්ගේ දෙපා මුල තැබීමටය. පශ්චාත් සත්‍ය යුගයේ මාධ්‍ය මෙසේ සිල්ලර වී සාමන්‍යකරණය වීම එක අතකට එම මාධ්‍යකරුවන්ගේ වරදක් ද නොවේ. දේශපාලකයින් මෙන්ම මාධ්‍යකරුවන්ද බිහිකරන්නේ සමාජය තුළිනුයි.
මාධ්‍යවේදියා යනු සමාජයේ සිටින තුන්වන රාජ්‍යය (third state) බව මේ ගිරා මාධ්‍ය මහත්වරුන්ට කියා දීමට රිචඩ් ද සොයිසා වැනි මාධ්‍යකාරයින් අද නැත. එසේත් නැතිනම් එවැනි මාධ්‍යකරුවෝ භයානක ලෙස නිහඬ වී සිටිති.
මාධ්‍ය තුල සත්‍යය රජකළ වකවානුවේ රිචඩ් ද සොයිසා වැනි අය සත්‍යය වෙනුවෙන් රාජ්‍යය සමග තීරණාත්මක ලෙස හැප්පුනා. ෆේස්බුක් වැනි සමාජ ජාලා නොතිබුණ 1990 යුගයේ විජේතුංග-රනිල් පාලන තන්ත්‍රය පෙරලා දැමුවේ මාධ්‍ය විසින් බවයි ඉතිහාසය කියන්නේ. මාධ්‍ය විසින් රාජ්‍ය තන්ත්‍රයක් පෙරලීම තරමක් අසාමාන්‍ය නමුත් එකල රාජ්‍යයේ අකටයුතු වලට එරෙහිව ජනමතය හැසිරවූ නිදහස් මාධ්‍ය ව්‍යාපාරය වැනි සංවිධාන වල ක්‍රියාකාරිත්වය නිසා එදා ආණ්ඩුව ගෙදර ගිය බව රහසක් නොවේ. මාධ්‍යයේ පැවැත්මට සත්‍යය සහ තොරතුරු අවශ්‍ය වූ ඒ වකවානුවේ සත්‍ය තොරතුරු ගවේෂණය වෙනුවෙන් මාධ්‍යවේදීන්ට ‘අමාරු වැඩ’ කිරීමට සිදුවුණා. ජිවිත පරදුවට තබමින් ඒ කාලයේ මාධ්‍යවේදීන් සූරියකන්ද වැනි රාජ්‍ය සමුහ මිනී වලවල් අනාවරණය කළා.
මාධ්‍යයට අවසානයේ තම ස්වාමියාගේ ප්‍රාග්ධනය සමග ‘සුහද’ ගනුදෙනුවක් කල යුතු බව කුරිරු ඇත්තක්. එහෙත් පශ්චාත් සත්‍යය කරළියට ඒමට ප්‍රථම මාධ්‍යවේදියා ඉතා අමාරුවෙන් නමුත් ස්වාමියාගේ ප්‍රාග්ධනයට ඉදිරියෙන් අඩු වැඩි වශයෙන් හිටගෙන හිටියා. මාධ්‍ය ආයතනවලට වඩා අනන්‍යතාවයක් තිබු මාධ්‍ය චරිත එකල පැවතුනේ ඒ නිසයි.
එහෙත් පශ්චාත් සත්‍යය සමාජයේ සමාජ ජාලා හරහා කරළියට පැමිණි පසු මාධ්‍ය ඇසුරු කරන හුදී ජන සියලු දෙනාම මාධ්‍යවේදීන් වී ඇති අතර මාධ්‍යවේදීන්ගේ රාජකාරිය ඉදිරියේ ප්‍රශ්නාර්ථ ලකුණක් ඉතිරිව තිබේ. හිතළු, පුද්ගලික අජෙන්ඩා සහ ඇදහීම් අනුව යමින් මාධ්‍ය ස්වාමියා විසින් හදා දෙන පශ්චාත් සත්‍යය එළියට දාන ‘පියුම් මාමලා’ බවට මාධ්‍යවේදීන් ඌනණය වීම කියා සිටින්නේ පශ්චාත් සත්‍ය යුගයේ ජනමාධ්‍යයේ කාර්යභාරය අවසන් බව නොවේද?
වසර 2016 දී ඔක්ස්ෆර්ඩ් ශබ්දකෝෂයට පවා එක්වූ 'වසරේ වචනය' වන පශ්චාත් සත්‍යය (post truth) වචනයේ ශබ්දකෝෂගත තේරුම වන්නේ 'සිදුවීම් සහ දත්ත පදනම් කරගනිමින් සත්‍යය ගවේෂණය කරනවා වෙනුවට පුද්ගලික විශ්වාසයන් සහ ඇදහීම් පදනම් කොට ගනිමින් සත්‍යය නිර්මාණය කිරීම'යි.
ඇමරිකාවේ ප්‍රසිද්ධ සිනමාකරුවෙකු වන ස්ටීවන් ස්පිල්බර්ග් ඉතා හදිස්සියෙන් නිර්මාණය කල නිෂ්පාදනයක් වන 'The Post' චිත්‍රපටය මේ දිනවල යුරෝපය පුරා ප්‍රදර්ශණය වෙනවා. මේ චිත්‍රපටයේ කථාකරන්නේ 1967 වසරේ වියට්නාම් යුද්ධ සමයේ ඇමරිකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය නොහොත් පෙන්ටගනය විසින් නිකුත් කරන ලද රහස් ලියවිල්ලක් සම්බන්ධවයි. ඇමරිකාව යුධ අපරාධ කල බවට මෙම ලියවිල්ලේ සදහන් වෙනවා. 1971 වසරේදී එරට වොෂින්ටන් පොස්ට් පුවත්පතේ මාධ්‍යවේදියෙකු අතට පත්වෙන මේ ලියවිල්ල පුවත්පතේ පලකිරීම වැලැක්වීම සදහා එවකට තිබු ජනාධිපති රිචඩ් නික්සන් පාලනය නොයෙක් බලපෑම් කරනවා. මේ බලපෑම් අභිබවමින් වාර්තාව ප්‍රසිද්ධ කිරීමට මාධ්‍යවේදීන් කරන අරගලය 'The Post' චිත්‍රපටය තුලින් කතාකරනවා.
The Post (2017)- ස්ටීවන් ස්පිල්බර්ග්
චිත්‍රපටය ගැන සඳහන් කරමින් ස්පිල්බර්ග් කියන්නේ වර්තමාන ඩිජිටල් සන්නිවේදන යුගයේ ජනමාධ්‍යයේ පදනම වූ සත්‍යය අහෝසි වී දැන් ජනමාධ්‍ය තුළ ඇත්තේ 'පශ්චාත් සත්‍යය' (post truth) බවයි. ඇමරිකාවේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් විසින් පශ්චාත් සත්‍යය ආයතනගත කොට ඇති මේ අවස්ථාවේ ජනමාධ්‍යට සත්‍ය කාර්යභාරයක් තිබූ 'අතීතය' ජනතාවට මතක්කර දීමට ඔහු The Post චිත්‍රපටය කඩිනමින් නිෂ්පාදනය කල බව ස්පිල්බර්ග් පවසයි.
පශ්චාත් සත්‍යය යන වචනනය ප්‍රථමයෙන්ම කරළියට එන්නේ Ralph Keys විසින් රචිත 'The Post Truth Era' කෘතියෙන්. ඔහු දක්වන්නේ නුතන සමාජ ජාලා, විශේෂයෙන් ෆේස්බුක් සමාගම සතුව ඇති ඉතා ප්‍රබල ඇල්ගොරිදම් (algorithm) ක්‍රියාවලිය හරහා ඕනෑම සමාජයක මතයන් හැසිරවීමේ හැකියාව ඇති බවයි.
පශ්චාත් සත්‍යය සමාජගත කෙරුණු සුවිශේෂ සිදුවීම් දෙකක් වසර 2016 දී ලෝක දේශපාලනයේ සිදුවුනා. එකක් යුරෝපා සංගමයෙන් වෙන්වීම හෝ නොවීම සදහා බ්‍රිතාන්‍යයේ තිබු ජනමත විචාරණයයි. අනෙක ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් බලයට පත්වූ ඇමරිකාවේ ජනාධිපතිවරණයයි.
බ්‍රිතාන්‍ය ජනමත විචාරණයේදී එරට යුරෝපා සංගමයෙන් වෙන්වීමට කැමැත්ත ඇති පිලේ අය (එවකට පාලක පක්ෂයේ ඇතැම් ප්‍රබල ඇමතිවරු) ප්‍රකාශ කලේ යුරෝපයෙන් වෙන්වුවහොත් බ්‍රිතාන්‍යයට සතියකට පවුම් මිලියන 350ක් පමණ ඉතිරි කරගත හැකි බවයි. මේ ප්‍රකාශය වෛරස් ගත වී සමාජයේ පැලපදියම් වූ අතර වෙන්වීමට කැමති පිරිසේ ජයග්‍රහණයට මේ කාරණය බොහෝ සෙයින් පිටුවහල් උනා. එහෙත් මැතිවරණය නිම වූ පසුව ජයග්‍රාහි පිලේ අය (එරට විදේශ ඇමති බොරිස් ජොන්සන්) ප්‍රකාශ කළේ, පවුම් 350ක ඉතිරිය විද්‍යාත්මක අගයක් නොව හුදු හිතළුවක් බවයි.
ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයේ අපේක්ෂකයන් දෙදෙනා වූ හිලරි සහ ට්‍රම්ප් දෙදෙනාටම තිබුණේ කළු අතීතයක්. ස්ත්‍රිය පිළිබඳ පීඩක අදහස් ඇත්තෙකු සහ ජාතිවාදියෙක් ලෙස ට්‍රම්ස් සමාජගත වී තිබුණු අතර දුර්වල නායිකාවක්, තම පක්ෂයේ ප්‍රතිවාදියා අයුතු ලෙස අභිබවා නාමයෝජනා ලබාගත් තැනැත්තියක ලෙස හිලරි හංවඩු ගැසී තිබුනා. එහෙත් මැතිවරණ සමයේ හිලරි පිලට අවාසිදායක කාරණා පමණක් ඉතා ප්‍රබල සහ සුක්ෂම ලෙස සමාජ ජාලා හරහා, විශේෂයෙන් ෆේස්බුක් සහ ට්ව්ටර් හරහා සමාජගත උනා. අවසානයේ ට්‍රම්ප්ස් ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ස් බවට පත්වෙනවා.
2016 වසරේ ලෝක දේශපාලනය තුළ සිදුවූ මෙම පෙරළි දෙකම පිටුපස ෆේස්බුක් සමාගමේ ක්‍රියාකාරී මැදිහත්වීම ලැබුනු බව මාධ්‍ය විශ්ලේෂකයින් පවසනවා. ෆේස්බුක් පාවිච්චි කරන්නන්ගේ දත්ත සහ ඔවුන් එය පාවිච්චි කරන කාලසීමා උපයෝගී කරගනිමින් ෆේස්බුක් පාවිච්චි කරන්නන්ගේ සිතුවිලි සහ ක්‍රියාමාර්ග උපකල්පනය කිරීමට (algorithm) ඔවුන්ට හැකිවී ඇති අතර එම දත්ත ට්‍රම්ප්ස් සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ ජනමත විචාරණයේ වෙන්වීමේ කණ්ඩායමට අලවි කොට ඇති බවට බොහෝ දෙනා පවසනවා. ඇල්ගොරිදම් තුළින් කිසියම් කාලසීමාවකදී එක් මතයක් සවිබල ගන්වන පුවත් සහ වාර්තා බහුල ලෙස ෆේස්බුක් තුල සැරිසරන්නට සැලැස්වීමට ෆේස්බුක් සමාගමට හැකියාව තිබෙනවා. මෙතුළින් තීරණාත්මක ජනමතය හැසිරවීමට ෆේස්බුක් ක්‍රියා කරන බව එම සමාගමින් ඉවත්වූ බොහෝ දෙනෙක් පවසනවා.
ජනමාධ්‍යයේ 'සත්‍යය' ස්ථානගත වී තිබූ අවකාශයට පශ්චාත් සත්‍යය පැමිණ තිබීම මේ දිනවල මාධ්‍ය නිරීක්ෂණ තුලින් කදිමට හෙළිදරවු වෙයි. හුදී ජනයාට මේ දවස්වල දැකිය හැකි/නැරඹිය හැකි උණුසුම් පුවත් නිර්මාණය වෙන්නේ කල් යල් බලා දේශපාලකයන් දෙසා බාන වාචාල කතා වලිනි. මාධ්‍ය චැනල් වල ‘ප්‍රයිම් ටයිම්’ පුවත් පිරී ඉතිරි යන්නේ දේශපාලන වාචාල කථා වලින් සහ බැරෑරුම් ලෙස දෙසාබාන ඕපාදුප වලින්.
ලොකු වාහනයක් ඇතුලේ ඉදල බෙල්ල එලියට දාන මරාගෙන් වට කරගෙන ප්‍රශ්න අහන මාධ්‍ය කාරයන්ගේ දර්ශනයක් පසුගියදා මාධ්‍ය මගින් එලියට ආවා. එහිදී මාධ්‍යකරුවෝ දෙකට තුනට නැමී ‘සර්-සර්’ කියමින් ප්‍රශ්ණ අහති. මාධ්‍යයේ ‘ළමයින්ට’ අවශ්‍ය වන්නේ මෙවැනි උතුමාණන්ලාගේ කටින් පිටවන වචන උණු කැවුම් සේ විකිණිය හැකි වචන කිහිපයක් අල්ලාගෙන ගොස් මාධ්‍ය අයිතිකරුවන්ගේ දෙපා මුල තැබීමටය. පශ්චාත් සත්‍ය යුගයේ මාධ්‍ය මෙසේ සිල්ලර වී සාමන්‍යකරණය වීම එක අතකට එම මාධ්‍යකරුවන්ගේ වරදක් ද නොවේ. දේශපාලකයින් මෙන්ම මාධ්‍යකරුවන්ද බිහිකරන්නේ සමාජය තුළිනුයි.
මාධ්‍යවේදියා යනු සමාජයේ සිටින තුන්වන රාජ්‍යය (third state) බව මේ ගිරා මාධ්‍ය මහත්වරුන්ට කියා දීමට රිචඩ් ද සොයිසා වැනි මාධ්‍යකාරයින් අද නැත. එසේත් නැතිනම් එවැනි මාධ්‍යකරුවෝ භයානක ලෙස නිහඬ වී සිටිති.
මාධ්‍ය තුල සත්‍යය රජකළ වකවානුවේ රිචඩ් ද සොයිසා වැනි අය සත්‍යය වෙනුවෙන් රාජ්‍යය සමග තීරණාත්මක ලෙස හැප්පුනා. ෆේස්බුක් වැනි සමාජ ජාලා නොතිබුණ 1990 යුගයේ විජේතුංග-රනිල් පාලන තන්ත්‍රය පෙරලා දැමුවේ මාධ්‍ය විසින් බවයි ඉතිහාසය කියන්නේ. මාධ්‍ය විසින් රාජ්‍ය තන්ත්‍රයක් පෙරලීම තරමක් අසාමාන්‍ය නමුත් එකල රාජ්‍යයේ අකටයුතු වලට එරෙහිව ජනමතය හැසිරවූ නිදහස් මාධ්‍ය ව්‍යාපාරය වැනි සංවිධාන වල ක්‍රියාකාරිත්වය නිසා එදා ආණ්ඩුව ගෙදර ගිය බව රහසක් නොවේ. මාධ්‍යයේ පැවැත්මට සත්‍යය සහ තොරතුරු අවශ්‍ය වූ ඒ වකවානුවේ සත්‍ය තොරතුරු ගවේෂණය වෙනුවෙන් මාධ්‍යවේදීන්ට ‘අමාරු වැඩ’ කිරීමට සිදුවුණා. ජිවිත පරදුවට තබමින් ඒ කාලයේ මාධ්‍යවේදීන් සූරියකන්ද වැනි රාජ්‍ය සමුහ මිනී වලවල් අනාවරණය කළා.
මාධ්‍යයට අවසානයේ තම ස්වාමියාගේ ප්‍රාග්ධනය සමග ‘සුහද’ ගනුදෙනුවක් කල යුතු බව කුරිරු ඇත්තක්. එහෙත් පශ්චාත් සත්‍යය කරළියට ඒමට ප්‍රථම මාධ්‍යවේදියා ඉතා අමාරුවෙන් නමුත් ස්වාමියාගේ ප්‍රාග්ධනයට ඉදිරියෙන් අඩු වැඩි වශයෙන් හිටගෙන හිටියා. මාධ්‍ය ආයතනවලට වඩා අනන්‍යතාවයක් තිබු මාධ්‍ය චරිත එකල පැවතුනේ ඒ නිසයි.
එහෙත් පශ්චාත් සත්‍යය සමාජයේ සමාජ ජාලා හරහා කරළියට පැමිණි පසු මාධ්‍ය ඇසුරු කරන හුදී ජන සියලු දෙනාම මාධ්‍යවේදීන් වී ඇති අතර මාධ්‍යවේදීන්ගේ රාජකාරිය ඉදිරියේ ප්‍රශ්නාර්ථ ලකුණක් ඉතිරිව තිබේ. හිතළු, පුද්ගලික අජෙන්ඩා සහ ඇදහීම් අනුව යමින් මාධ්‍ය ස්වාමියා විසින් හදා දෙන පශ්චාත් සත්‍යය එළියට දාන ‘පියුම් මාමලා’ බවට මාධ්‍යවේදීන් ඌනණය වීම කියා සිටින්නේ පශ්චාත් සත්‍ය යුගයේ ජනමාධ්‍යයේ කාර්යභාරය අවසන් බව නොවේද?
මේ වියමන ඔබේ මූණු පොතට එක් කරන්න-
Tags- Richard de Zoysa, The Post Truth, Donald Trump, The Post-Truth Era, Ralph Keyes, United States presidential election 2016, Brexit, United Kingdom, European Union, Mahinda Rajapaksa, Sri Lankan Journalists, Contemporary Trends in Journalism
Currents
වෙසෙස් බූන්දි
අදහස් බූන්දි
කතා-බස් කරන්ට්ස්
රත්තරං ටික
කෙටියෙන්
ඔමරි කරන්ට්ස්
ඔත්තු කරන්ට්ස්
කට කොකියනවට
පැන බූන්දි
Viva Che
BoondiLets
Raha
Cine බූන්දි
රංග බූන්දි
සිත්තර බූන්දි
රහ කතා-බස්
අදහස් බූන්දි
රත්තරං ටික
රහ ඔත්තු
රහ වීඩියෝ
චිත්‍රකතා
BoondiLets
Sookiri
වෙසෙස් බූන්දි
කතන්දර බූන්දි
පොත් බූන්දි
සූකිරි කතා-බස්
අදහස් බූන්දි
රත්තරං ටික
සූකිරි ඔත්තු
රන් රෝස
BoondiLets
Plus
ප්‍රතිචාර
අඩවි දත්ත
Facebook Page
Boondi Google+
Boondi RSS
සරද සමරසිංහගෙන් තවත් වියමන්
කතන්දර
සෙන්ටෙනියල් දෝණි
වෙසෙස්
දත්තවාදී යුගයේ විප්ලවවාදින් හඳුනාගනිමු!
වෙසෙස්
සමාජවාදයේ සහ ධනවාදයේ දත්තවාදී කියවීම
වෙසෙස්
මානව සමාජයේ මීළඟ විප්ලවය 'දත්තවාදය'ද?
වෙසෙස්
හුදකලාව විකුණා විනෝදවෙන්න එන්න!
තවත් වෙසෙස් බූන්දි
මැදියම් රැයේ වාහනවලට අතවනන සුදු හැඳි ගැහැනිය
වාලම්පුරි- වාසනාව, විහිළුව සහ මිත්‍යාව
ආගිය අතක් නැති වූ 'මහසෝනා'
අපි තමයි නියම විප්ලවකාරයෝ..!
ආරියසේන යූ ගමගේ- සොඳුරු මතක ඉතිරි කොට නික්ම ගිය වෛද්‍යවරයා
BoondiLets
චැප්ලින් සහ හිට්ලර්
චිර ප්‍රකට උඩු රැවුල්වල සමානත්වය හැරුණු විට චැප්ලින් සහ හිට්ලර් අතර තවත් අපූරු සමානකමක් තිබෙන බව ඔබ දන්නවාද? දෙදෙනාම මෙලොව එළිය දුටුවේ එකම වසරේ එකම... [More]
What's New | අලුතෙන්ම
කවි|
ආනන්ද
31-Secs
(රෝහණ පොතුලියැද්ද) මාලා කරුවෙකු සේ මල් සොයා යන
සසර සැරි ගමනක ඉම
අතහැරීම ම නිවන කියන උතුමෙකු
අත නෑර අල්ල ගති ආනන්ද
මල,පැහැය,සුවඳ, ඈ... [More]
සසර සැරි ගමනක ඉම
අතහැරීම ම නිවන කියන උතුමෙකු
අත නෑර අල්ල ගති ආනන්ද
මල,පැහැය,සුවඳ, ඈ... [More]
Cine|
අසන්ධිමිත්තා- වෘත්තයෙන් ආපස්සට
3-Mins
(ඩිල්ෂානි චතුරිකා දාබරේ) සාහිත්‍යය හෝ සිනමාපට තවදුරටත් සාම්ප්‍රදායික ආකෘතියම නොපතයි. රසවිඳින්නන්ව සාමාන්‍ය කතාවකින් නළවාදැමීමට නොහැකිය. තවදුරටත් ඔවුහුද හුරුපුරුදු නිර්මාණ ස්වභාවයම නොපතති. නිර්මාණකරුවකු... [More]
Cine|
රාමු තුළ යළි රාමු වුණු "දැකල පුරුදු කෙනෙක්"
6-Mins
(විකුම් ජිතේන්ද්‍ර) මේ යුගය ඡායාරූප හා කැමරා යුගයක් වන අතර වෘත්තීය හෝ අර්ධවෘත්තීය කැමරා භාවිත කරන ආධුනිකයා පවා අධි සුන්දරත්වයෙන් යුතු ඡායාරූප... [More]
අදහස්|
To Sir, With Love!
2-Mins
(තාරක වරාපිටිය) To Sir With Love යනු මීට වසර 28 කට පමණ ඉහතදී කළු සුදු ටෙලිවිෂන් තිරයකින් මා බැලු චිත්‍රපටයකි. එය එතෙක්... [More]
වෙසෙස්|
මැදියම් රැයේ වාහනවලට අතවනන සුදු හැඳි ගැහැනිය
5-Mins
(තිලක් සේනාසිංහ ) අද මෙන් මහජනයා හෝ රථවාහන බහුල නොවූ මීට දශක හය හතකට පෙර ඇතැම් දිනවල මැදියම් රැය ආසන්නයේ දී කොළඹ බොරැල්ලේ... [More]
ඔත්තු|
හෙල්මලී ගුණතිලකගෙන් 'සහස් පියවර'
5-Secs
හෙල්මලී ගුණතිලක විසින් රචිත පළමු කෙටිකතා එකතුව වන 'සහස් පියවර' කෘතිය මුද්‍රණද්වාරයෙන් එළි දක්වා තිබේ.... [More]
පොත්|
ඉණෙන් හැලෙන කලිසමක් රදවා ගන්න තතනමින්...
2-Mins
(රෝහණ පොතුලියැද්ද) පුද්ගල නාමයක්, වාසගමක් දුටු කල්හි ඔහුගේ ජාතිය/ ආගම/ කුලය/ ලිංගය/ ග්‍රාමීය, නාගරිකබව සිතියම් ගත කිරීම සාමාන්‍ය පුරුද්දක්. නමුත් "ඩොමිනික් චන්ද්‍රසාලි"... [More]
කෙටියෙන්|
මොන එල්ලුං ගස් ද?
පොත්|
උමතු වාට්ටුවට අප්පචිචී ඇවිත්!
6-Mins
(කේ.ඩී. දර්ශන) 'උඹට එහෙම යන්න බැහැ උඹ ඉන්න ඕනෙ මම ළඟ. මගේ හෙවණැල්ලෙන් මිදෙන්න උඹට බැහැ.'
(-41 පිට)
'මම ගල් ගැහී අප්පච්චී දෙස බලාගෙන... [More]
(-41 පිට)
'මම ගල් ගැහී අප්පච්චී දෙස බලාගෙන... [More]
රත්තරං ටික|
මෙන්න බත් කූරෙක්!
28-Secs
මත්සුවා බැෂෝ යනු කෘතහස්ත ජපන් කවියෙකි. බැෂෝගෙ කවිකාර කම දැක දිනක් ඔහුගේ ශිෂ්‍යයෙකු ද කවියක්... [More]
කවි|
ජානූ! පේ‍්‍රමයෙන් විතැන් විය හැකි දැයි මට කියන්න
24-Secs
(තුෂාරි ප්‍රියංගිකා) එකින් එක මතක අහුලමි
මංජුසාවකි හදවත මතක අහුරමි
සීත හිමයේ මිදුණු හිමකැටිති යට
ඔබට කවි ලියා සඟවමි
ජානූ!
පසුපස සෙවණැල්ල සේ ඇදෙමි... [More]
මංජුසාවකි හදවත මතක අහුරමි
සීත හිමයේ මිදුණු හිමකැටිති යට
ඔබට කවි ලියා සඟවමි
ජානූ!
පසුපස සෙවණැල්ල සේ ඇදෙමි... [More]
පොත්|
සෞන්දර්යය වෙනුවට කටු අතු- අපේ යුගයේ උරුමය!
13-Mins
(චූලානන්ද සමරනායක) කිවිඳියකගෙ කාව්‍ය ග‍්‍රන්ථයක් එළිදක්වන මොහොතක ඇගේ කවියට ප‍්‍රවේශ වෙන්න වඩාම සුදුසු මාවත මොකක්ද? මේක ටිකක් විසඳගන්න අමාරු ප‍්‍රශ්ණයක්. මොකද අද... [More]
ඔත්තු|
'නො පවතිනු වස් ප්‍රේමය ව පවතිමි' සහ 'පියා නො හැඹූ පියාපත්'- දෙසැ. 01
11-Secs
මාලතී කල්පනා ඇම්බ්‍රෝස්ගේ 'නො පවතිනු වස් ප්‍රේමය ව පවතිමි' සහ 'පියා නො හැඹූ පියාපත්' කාව්‍ය... [More]
වෙසෙස්|
වාලම්පුරි- වාසනාව, විහිළුව සහ මිත්‍යාව
1-Mins
(තාරක වරාපිටිය) ලංකාවේ ඉහළ "අලෙවි වටිනාකමක්" ඇති, ‘අනුහස් ඇති’ ගුප්ත වස්තුවකි වාලම්පුරිය. මෙම ‘වටිනාකම’ තීරණය වන්නේ එහි ඇති ද්‍රව්‍යමය වටිනාකම හෝ වෙනත්... [More]
පොත්|
"මතක වන්නිය" හෙවත් උතුරේ ශේෂ පත්‍රය
3-Mins
(සුරෝෂන ඉරංග) කලා කෘතියකින් භාවමය කම්පනයක් ඇතිකළ හැකි නම් එයට කිසියම් සමාජ බලපෑමක් සිදුකළ හැකිය. එසේ කම්පනයත්, පශ්චාත්තාපයත් ජනිත කළ, දමිළ බසින්... [More]
අදහස්|
විද්‍යාවේ සියවසක පිම්ම!
2-Mins
(තාරක වරාපිටිය) පසුගිය සියවසේ මිනිස් ශිෂ්ඨාචාරය මුහුණපෑ ප්‍රධාන මාරක අභියෝග තුන වුයේ වසංගත, සාගත හා සංග්‍රාමයන්ය. ඒ සියවස තුල එසේ ඉන් මියැදුන... [More]
කරන්ට්ස්|
"අඟ"
19-Secs
(උපුල් සේනාධීරිගේ) අංඟ පුලාවකට නැති මිනිස්සු
තම හිස අත ගෑහ
අඟක්... ඔව් අඟක්
රයිනෝසිරසක හැඩගත් අඟක්
මොළයක් නැති සිරසක්
තෙතක් නැති හදවතක්... [More]
තම හිස අත ගෑහ
අඟක්... ඔව් අඟක්
රයිනෝසිරසක හැඩගත් අඟක්
මොළයක් නැති සිරසක්
තෙතක් නැති හදවතක්... [More]
වෙසෙස්|
ඇනා කැරනිනා සහ ඇනා ස්ටෙපානොව්නා
7-Mins
(ඩිල්ෂානි චතුරිකා දාබරේ) ලියෝ තෝල්ස්තෝයි විරචිත ඇනා කැරනිනා නවකතාවේ ප්‍රධාන කථා නායිකාව වන ඇනා අර්කෙඩියෙව්නා කැරනිනා නමැති චරිතය ගොඩනැංවීම සඳහා තෝල්ස්තොයිට කාන්තාවන් කිහිප... [More]